حافظه رم یکی از مهمترین و اصلی ترین سخت‌افزارهای هر کامپیوتر است. در نتیجه درک ماهیت و عملکرد آن بسیار کاربردی است. ‌داشتن آگاهی از نحوه عملکرد رم می‌تواند به خوبی برای شما مشخص کند که سیستم شما چه کاری را می‌تواند به خوبی انجام دهد و همچنین باعث می شود در برخی از مواقع مشکلات سیستم را ریشه یابی کنید.

حافظه رم چیست؟

‌RAM یا Random Access Memory گونه‌ای از حافظه برای ذخیره‌سازی داده‌هاست که اجازه می‌دهد فایل‌ها در مدت زمانی کوتاه نوشته و خوانده شوند؛ بدون اینکه در این خواندن و نوشتن تقدم و تأخر زمانی اهمیتی داشته باشد.‌ حافظه رم دارای سرعت بالا در خواندن و نوشتن نسبت به سایر حافظه‌ها‌ می باشد، از جمله دیسک سخت یا HDD است.

بیایید ببینیم رم در کامپیوتر ما چه کاری انجام می دهد؟

رم سخت افزار پرسرعتی است که اطلاعات مورد نیاز سیستم را به صورت موقت ذخیره می‌کند. دسترسی به دیتای ذخیره شده روی رم بسیار سریع است برخلاف هاردها که دسترسی به اطلاعاتشان کندتر است اما به مدت طولانی دیتا را ذخیره می‌کنند. حالا می‌توانید به سوال حافظه ram پایدار است یا ناپایدار پاسخ دهید. بله ناپایدار است از این جهت که به صورت موقت دیتا را ذخیره می‌کند و اطلاعات حافظه ram با خاموش شدن کامپیوتر یا قطع برق آن پاک می‌شود. در واقع رم‌ها حافظه‌های کوتاه مدت هستند. اینجاست که لزوم وجود هارد درایوها مشخص می‌شود: اطلاعات حتی وقتی برق قطع شود و دستگاه خاموش، پاک نمی‌شوند و محفوظ هستند. اما قبل از خاموش کردن کامپیوتر باید دیتای موجود روی رم را روی رسانه‌های ذخیره سازی مانند هارد دیسک ذخیره کرد.

ویژگی ram باعث می‌شود CPU مجبور نباشد ذخیره سازهای کندتر مثل هارددرایوها و SSD ها را بررسی کند. اطلاعات روی رم برای هر مولفه‌ای که تقریبا با سرعت یکسان با رم کار می‌کند قابل خواندن هستند و تقریبا زمان تاخیری ندارد.

کاربرد رم این است که بین CPU که با سرعت بالا کار می‌کند و هارد درایوها که با سرعت پایین کار می‌کنند قرار می‌گیرد تا تعادلی بین سرعتها به وجود آید به عبارتی رم اطلاعات را برای CPU نگهداری می‌کند. هر چه رم بیشتر باشد، CPU کمتر لازم دارد از حافظه خارجی و ثانویه (دستگاه‌های ذخیره سازی) دیتا بخواند در نتیجه سرعت کامپیوتر بیشتر می‌شود. از طرفی داخل خود CPU هم حافظه نهان کش CPU Cache وجود دارد که کاربرد خاص خودش را دارد و در مقاله دیگری در فایل گپ مورد بررسی قرار میگیرد.

یک مثال ساده:

اگر از یک واژه‌پرداز برای نوشتن یک متن استفاده کنید، در حالی که مشغول ویرایش هستید، اطلاعات و داده‌های آن ‌روی رم ذخیره می‌شود تا در حین ویرایش، بتوانید به شکل زنده همه تغییرات اعمال شده را در آن واحد ببینید. این یکی از کاربرد های رم در کامپیوتر است.

اساسا دو گونه متفاوت از رم وجود دارد: استاتیک یا ثابت و دینامیک یا متغیر. رم دینامیک یا DRAM زمان دسترسی ‌حدود ۶۰ نانو ثانیه (یک میلیاردم ثانیه) را مقدور می‌سازد، در حالی که SRAM یا رم استاتیک زمان دسترسی ۱۰ نانو ثانیه دارد. با ‌وجود این، DRAM به دلیل هزینه کمتر آن بیشتر مورد اقبال و استفاده است.

تاریخچه رم کامپیوتر

رم‌هایی که امروزه می‌شناسیم Solid State Memory هستند و اولین بار در سال ۱۹۶۸ توسط رابرت دنارد اختراع شد. این رم به صورت DRAM یا dynamic random-access بود و برای ذخیره بیت‌های دیتا از ترانزیستور استفاده می‌کرد.

ساختار انواع رم

رم دسکتاپ چیست؟

رم‌هایی که در کامپیوتر و لپ تاپ استفاده می‌شوند اساسا دارای تکنولوژی یکسانی هستند اما از آنجایی که لپ تاپ ها سایز کوچکتری دارند پس باید قطعات آنها هم کوچکتر باشند. فرق مهم بین رم لپ تاپ و رم دسکتاپ در اندازه و توان مصرفی آنهاست. رم لپ تاپ طول کمتر و تعداد پین کمتری دارد همچنین برق کمتری مصرف می‌کند. به همین دلیل در نام رم های لپ تاپ LP – Low Power دیده می‌شود: LPDDR ولی در رم دسکتاپ فقط DDR داریم.

رم SODIMM چیست؟

در رم دسکتاپ DIMM داریم و در رم های لپ تاپ SODIMM؛ یعنی همان DIMM ولی با سایز کوچکتر. SODIMM مخفف Small Outline است. DDR4 DIMM استاندارد طولی در حدود ۱۳۳.۳۵ میلی متر دارد در حالیکه طول SODIMM ها نصف آن و حدود ۶۹.۹ میلیمتر است. در نتیجه برای دستگاه‌های پورتابل مانند لپ تاپ مناسبند. ارتفاع هر دوی آنها یکی و ۳۰ میلیمتر است

چه میزان رم ‌روی سیستم شما نصب شده؟

برای فهمیدن آنکه اکنون سیستم شما‌ از چه میزان رم برخوردار است، کافی است از روی دسکتاپ خود ‌روی آیکون Computer و یا در Explorer بر ‌This PC کلیک راست کرده و گزینه Properties را انتخاب کنید.

این کار پنجره‌ای ‌باز می‌کند که تمامی اطلاعات
سیستم شما را‌ کلی ارائه می‌کند. در اینجا در ذیل بخش System می‌توانید میزان
رم سیستم خود را که با Installed
Memory مشخص شده، پیدا
کنید.

نکته آنکه اگر سیستم عامل شما از نوع ۳۲ بیتی باشد، تنها از ۴ گیگابایت رم و نه بیشتر پشتیبانی می‌کند و در این حالت، شاید در این پنجره، میزان رم نمایش داده شده، کمتر از میزان رم نصب شده بر ‌سیستم باشد.

همچنین اگر کارت گرافیک سیستم شما حافظه مخصوص به خود نداشته باشد، از رم سیستم برای انجام عملیات گرافیکی استفاده خواهد کرد.

چگونه بیشترین بازدهی را از رم سیستم داشته باشیم؟

بهترین کاربران آنهایی هستند که می‌دانند چگونه بیشترین بهره را از رم سیستم خود ببرند.

یک راه استفاده بهینه از رم، بهره‌گیری از قابلیت ReadyBoost است؛ ابزاری ‌که از ویندوز ویستا در دل این سیستم عامل تعبیه شده ‌و می‌تواند از یک فلش USB به عنوان یک رم اضافی برای سیستم استفاده کند.

البته این ابزار به اندازه خرید یک رم اضافه برای سیستم کاربردی نیست؛ اما یک راه کار ساده و اساسی و در اغلب موارد پاسخگو و کم هزینه برای افزایش سرعت سیستم است. به ویژه اگر از یک سیستم بسیار کند رنج می‌برید.

راه دیگر آنکه بیشتر از ابزار Task Manager استفاده کرده و در استفاده از آن استاد شوید. هرچند این کار پیش پا افتاده به نظر می‌آید، شک نکنید حرفه‌ای‌ترین کاربران ویندوز کسانی هستند که همواره پنجره Task Manager در کنار سایر برنامه‌ها در سیستم آن‌ها باز است و مدام پروسه‌ها و عملکرد سیستم را رصد می‌کنند.

در این پنجره ستون Memory بسیار مورد علاقه ماست. اگر متوجه شدید که نرم‌افزاری بدون هیچ استفاده ضروری در حال بلعیدن حافظه رم است، می‌توانید بدون هیچ تفکر اضافی آن را بسته و حتی Uninstall کنید. در این مورد به خصوص بر ‌نرم افزارهای Startup تمرکز کنید.

سیستم شما به چه میزان رم نیاز دارد؟

امروزه گویا برای آنکه یک سیستم چابک و سریع داشته باشید که از پس پردازش نرم‌افزارهای مدرن بر آید، باید رم سیستم را ارتقا دهید. ذکر چند نکته اساسی برای ارتقای رم سیستم ضروری است.

اکنون ‌با استانداردهای ۲۰۱۵ کف رم مورد نیاز سیستم برابر با ۴ گیگابایت است؛ یعنی به میزانی که سیستم از پس اغلب کارهای پردازشی مورد نیاز کاربر برآید. اما آنچه به عنوان یک حاشیه امنیت می‌توان ذکر کرد، داشتن ۸ گیگابایت رم به همراه یک سیستم عامل ۶۴ بیتی است، به ویژه اگر کارت گرافیکی رایانه شما واجد رم یا حافظه درونی خاص خود نباشد.

این میزان رم خیال شما را از بابت اجرای نرم افزارهای معمول گرافیکی و پردازشی و همچنین اغلب بازی‌های موجود در بازار راحت می‌کند.

اما اگر به شکل ویژه و تخصصی در حوزه نرم‌افزارهای گرافیکی و بازی‌های مدرن مشغول هستید، قطعا میزان ۱۶ گیگابایت رم چیزی است که به آن نیاز دارید‌.

بیش از این میزان رم به هیچ عنوان برای سیستم‌های خانگی و حتی شرکتی نیاز نیست، مگر آنکه هدف خاصی از کار با سیستم مقصود شما باشد.‌ تفاوت رم ۱۶ گیگابایت با ۳۲ گیگابایت در یک سیستم خانگی حتی برای انجام چندین پردازش سنگین عملا قابل احساس نیست (با توجه به مکانیزم مدیریت رم در سیستم عامل ویندوز).

سیستم شما از چه میزان رم برخوردار است و شما چه نکات دیگری در خصوص استفاده از حافظه رم در سیستم می‌دانید؟